BSMV, “Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi” ifadesinin kısaltmasıdır. Türkiye'de 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu çerçevesinde düzenlenen bu vergi türü, adından da anlaşılacağı gibi özellikle bankacılık ve sigortacılık işlemleri üzerinden alınan dolaylı bir vergi türüdür. 1956 yılından beri uygulamada olan BSMV, kamu finansmanının sağlanması açısından önemli bir gelir kalemi olarak kabul edilir. Uygulama alanı geniştir ve hem bireyleri hem kurumları ilgilendiren birçok işlemi kapsar. Faiz gelirleri, sigorta primleri, komisyonlar, kredi işlemleri ve daha fazlası bu vergiye tabidir.
BSMV’nin temeli, 1956 yılında kabul edilen 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu’na dayanır. Bu yasa ile birlikte Türkiye’de çeşitli muamelelerin vergilendirilmesine ilişkin sistematik bir çerçeve çizilmiştir. Bu çerçevede yer alan BSMV, zaman içinde birçok değişikliğe uğramış, hem kapsamı hem oranları hükümet politikaları ve ekonomik gerekliliklere göre revize edilmiştir. 2008 yılında yapılan bazı düzenlemelerle birlikte dijital bankacılık işlemlerine dair kapsama alınan işlemler genişletilmiştir.
BSMV, esas olarak banka ve sigorta şirketlerinin yaptığı işlemlerden doğan gelirler üzerinden hesaplanır ve bu kurumlar tarafından beyan edilerek vergi dairesine ödenir. Ancak bu vergi, dolaylı bir vergi olduğu için fiilen işlem yapan birey veya şirketin maliyetine yansıtılır.
Banka kredilerinden alınan faizler
Kredi kartı yıllık ücretleri
Mevduat faiz gelirleri
Bankacılık hizmetlerine dair komisyon ve masraflar
Sigorta poliçeleri üzerinden tahsil edilen primler
Leasing (finansal kiralama) işlemleri
Döviz alım ve satım işlemleri (belirli durumlarda)
BSMV oranı, işlem türüne göre değişiklik gösterebilir. En yaygın oran %5’tir. Ancak bazı özel durumlar ve işlemler için bu oran %1’e kadar inebilir veya muafiyet tanınabilir. Oranlar Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yetkisiyle belirlenir ve gerektiğinde Cumhurbaşkanı kararı ile güncellenebilir.
Örnek Oranlar:
Kredi işlemlerinde uygulanan BSMV oranı: %5
Bireysel kredi kartı faizlerinde: %5
Repo gelirlerinde: %1 (bazı dönemlerde)
Döviz işlemlerinde: %0.2 (2020’de %1’e çıkarılıp sonrasında düşürülmüştür)
Her vergi türünde olduğu gibi, BSMV’de de bazı işlemler vergiden istisna tutulur. Bu istisnalar, çoğunlukla ekonomik faaliyetlerin teşvik edilmesi, yatırım ortamının iyileştirilmesi ya da sosyal politikalara hizmet edilmesi amacıyla uygulanır.
Merkez Bankası’nın yaptığı işlemler
Kredi Garanti Fonu tarafından verilen kefalet işlemleri
Eximbank tarafından sağlanan krediler
Konut finansmanına yönelik bazı işlemler
Devlet destekli tarım sigortaları
Ayrıca yurt dışına yapılan bazı sigorta işlemleri de vergiden muaf tutulabilir. Bu durumlarda BSMV ödenmemesi hem işlemi yapan kuruluşun hem de hizmetten yararlanan kişinin maliyetini azaltır.
BSMV, işlem üzerinden alınan faiz, komisyon ya da benzeri gelirin üzerine belirli oran uygulanarak hesaplanır. Bu vergi, işlem sırasında müşteriye yansıtılır ve genellikle fatura ya da dekont üzerinde ayrıca belirtilir.
Banka, bireye 100.000 TL tutarında kredi verir.
Faiz gelirinin 10.000 TL olduğu varsayılır.
BSMV oranı %5 ise:
10.000 TL x 0.05 = 500 TL BSMV ödenir.
Bu tutar müşteriye yansıtılır ve banka, devlete bu vergiyi beyan eder.
BSMV, bankacılık ürün ve hizmetlerine doğrudan maliyet ekler. Bu durum, tüketici kredilerinin, kredi kartlarının ve sigorta ürünlerinin nihai maliyetlerini artırabilir.
Yüksek oranlı dolaylı vergiler, bazı işlemlerin kayıt dışına kaymasına neden olabilir. Özellikle küçük işletmeler, resmi bankacılık kanallarını tercih etmeyebilir.
BSMV, kamu gelirleri içinde önemli bir kalemdir. Özellikle ekonominin daraldığı dönemlerde, tüketim yerine finansal işlemler üzerinden alınan bu tür vergiler bütçe açığının kapatılmasına katkı sağlar.
Faiz oranlarının yüksek olduğu dönemlerde BSMV daha büyük maliyet yaratır. Bu da tüketici tercihlerini ve kredi taleplerini etkileyebilir.
Fintech, dijital bankacılık ve sanal cüzdanlar gibi yenilikçi finansal teknolojilerin gelişmesi, BSMV’nin uygulanma biçimini de etkilemiştir. Dijital bankalar, bankacılık lisansı altında hizmet verdikleri sürece BSMV mükellefidir. Ancak bazı özel ödeme sistemleri ve aracı kurumlar, kendi statülerine göre BSMV dışında kalabilir ya da sınırlı yükümlülükle karşılaşabilir.
Şirketler, BSMV’yi gider olarak kaydedemez. Çünkü bu vergi, işlem yapan kurumun değil, müşterinin maliyetidir ve sadece tahsil edilip devlete aktarılır. Ancak gelir tablosunda “BSMV hariç gelir” olarak gösterilmesi gereken kalemler için özel dikkat gerekir.
Gelir kalemlerinin brüt ve net ayrımı
Fatura ve dekontlarda BSMV’nin ayrı kalem olarak gösterilmesi
Beyanname dönemlerinde doğru bildirim yapılması
BSMV benzeri uygulamalar, dünya genelinde de vardır. Ancak Türkiye’deki BSMV uygulaması, kapsamı ve çeşitliliği açısından benzersiz sayılabilir.
Avrupa’da Katma Değer Vergisi (KDV) genelde tüm işlemleri kapsarken, bankacılık işlemleri genelde KDV dışı tutulur.
ABD’de “Financial Transactions Tax” (Finansal İşlem Vergisi) zaman zaman tartışmaya açılır ancak geniş uygulaması yoktur.
Japonya’da sigorta gelirleri üzerinden alınan özel vergiler bulunur.
Bu açıdan Türkiye’deki BSMV uygulaması, hem kapsam hem vergi oranı bakımından dikkat çekici bir örnektir.
Kamu finansmanı açısından BSMV uzun vadede önemli bir araç olarak kalacaktır. Ancak:
Dijital finansın yaygınlaşması
Kripto varlıkların yasal çerçeveye alınması
Mikro ödeme sistemlerinin gelişmesi
gibi gelişmeler, BSMV uygulamalarında yeni düzenlemeleri zorunlu kılabilir. Ayrıca vergi yükünün adaletli dağılımı tartışmaları çerçevesinde dolaylı vergilerin sınırlandırılması yönünde öneriler de bulunmaktadır.
BSMV, Türkiye vergi sisteminin hem tarihsel hem fonksiyonel olarak önemli bir parçasıdır. Banka ve sigorta işlemlerinin hemen hepsine nüfuz eden bu vergi türü, doğrudan kullanıcıyı değil, işlemi gerçekleştiren kurumu mükellef olarak gösterse de ekonomik etkileri nihayetinde tüketiciye yansır. Vergi politikaları, piyasa dengeleri ve dijital dönüşüm gibi değişkenler karşısında BSMV’nin gelecekte nasıl evrileceği, hem mali sistem hem de bireysel tüketim alışkanlıkları açısından belirleyici olacaktır.
İlgili diğer içerikler
AKTS Nedir? Kredi Sistemi, Hesaplama ve Önemi
AKTS, yani Avrupa Kredi Transfer ve Biriktirme Sistemi (European Credit Transfer and Accumulation System), Avrupa ülkelerindeki yükseköğretim kurumlarında öğrenci hareketliliğini kolaylaştırmak ve akademik programlar arasında şeffaflık sağlamak amacıyla geliştirilmiş bir kredi sistemidir. Avrupa Birliği'nin Bologna Süreci kapsamında oluşturulan bu sistem, öğrencilerin aldıkları derslerin yükünü ve bu yükün karşılaştırılabilirliğini belirlemek için kullanılır. AKTS, sadece kredi aktarımı için değil; aynı zamanda öğrencinin öğrenme sürecini planlaması, izlemesi ve değerlendirmesi için de önemli bir araçtır.
Brüt Ne Demek? Maaş, Kâr, Metrekare ve Kullanım Alanları
Brüt kelimesi, Türkçeye Fransızca “brut” kelimesinden geçmiş olup, saf olmayan, içerisinden herhangi bir kesinti veya indirim yapılmamış olan anlamına gelir. Ekonomi, muhasebe, iş hukuku, maaş sistemi, inşaat sektörü ve gıda üretimi gibi pek çok alanda kullanılan bu kavram, net ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilir. Brüt değer, herhangi bir vergi, masraf veya kesinti düşülmeden önceki toplam miktarı ifade eder. Net ise bu kesintilerden arındırılmış gerçek değeri verir.
Emtia Nedir? Türleri, Piyasaları ve Yatırım Yöntemleri
Emtia, ticarette alınıp satılabilen, genellikle fiziksel bir varlığa sahip olan ve piyasada belirli bir değeri bulunan mallara verilen genel isimdir. Tarım ürünlerinden enerji kaynaklarına, metallerden sanayi hammaddelerine kadar geniş bir yelpazeye yayılan emtialar, hem tüketim hem de yatırım aracı olarak işlev görür. Emtialar finansal piyasalarda spot, vadeli ve opsiyon işlemlerine konu olabilir. Ekonomik göstergelerin önemli bir parçası olan emtia piyasaları, arz-talep dengesi, jeopolitik gelişmeler, mevsimsel döngüler ve küresel krizlerden doğrudan etkilenir.
Fon Nedir? Fon Türleri, Yatırım Mantığı ve Avantajları
Fon, finansal anlamda belirli bir amaca yönelik olarak toplanan ve yönetilen parasal kaynaklara verilen isimdir. Fonlar, yatırım, tasarruf, sosyal güvence, destekleme, kalkınma gibi farklı amaçlarla oluşturulabilir. Fon sistemi, bireylerin ya da kurumların toplu birikimlerini organize ederek hem gelir üretmek hem de belirli ekonomik veya sosyal hedeflere ulaşmak için kullanılır. Fonlar hem kamu kurumları hem de özel sektör tarafından oluşturulabilir ve farklı yasal yapılara göre düzenlenir.
Mali Müşavir Ne Demektir? Görevleri ve Yetkileri Nedir?
Mali müşavir, işletmelerin muhasebe kayıtlarını tutan, vergi süreçlerini yöneten, finansal raporlama yapan ve mevzuatla uyumlu şekilde mali denetim sağlayan profesyonel bir meslek mensubudur. Vergi sisteminin düzgün işlemesi, şirketlerin yasal yükümlülüklerini zamanında ve doğru bir biçimde yerine getirebilmesi büyük ölçüde mali müşavirlerin doğru ve titiz çalışmasına bağlıdır. Hem küçük işletmeler hem de büyük şirketler için mali müşavir, danışmanlık ve kontrol mekanizması anlamına gelir.
Valör Ne Demek? Bankacılıkta ve Finans Dünyasında Kullanımı
Valör, özellikle bankacılık ve finans dünyasında sıklıkla kullanılan bir terimdir. Bir işlemin fiilen gerçekleştiği değil, kayıtlara alındığı tarihi ifade eder. Başka bir deyişle, para transferleri, çek tahsilatları, yatırım işlemleri gibi finansal hareketlerin hesaplara işlenme zamanlamasını belirleyen teknik bir kavramdır.
Virman Nedir? Bankacılıkta ve Muhasebede Anlamı Nedir?
Virman, aynı kişi ya da kurumun aynı bankadaki farklı hesapları arasında yapılan para transferini ifade eder. Başka bir deyişle, virman işlemiyle kişi kendi vadesiz hesabından vadeli hesabına ya da döviz hesabından TL hesabına para aktarabilir. Bu işlemde para bankanın dışına çıkmaz, sadece kurum içi bir hesap değişimi yapılır. Bu yönüyle virman, hem bireysel finans yönetiminin hem de kurumsal nakit akışının en temel unsurlarından biridir.
Popüler içerikler
Devalüasyon Nedir? Türkiye'deki Örnekleri, Ekonomik Etkileri
Devalüasyon, bir ülkenin para biriminin yabancı para birimlerine karşı değerinin, devlet ya da merkez bankası kararıyla resmî olarak düşürülmesidir. Bu uygulama genellikle sabit kur rejimi uygulayan ülkelerde görülür. Yani devalüasyon, bir ülkenin parasının satın alma gücünün özellikle dış dünyaya karşı azaltılması anlamına gelir.
Dezenflasyon Nedir? Dezenflasyonist Politikalar ve Ekonomi
Ekonomi dilinde sıkça duyulan ama çoğu zaman yanlış anlaşılan kavramlardan biri dezenflasyondur. İlk bakışta enflasyonun tamamen ortadan kaldırılması gibi algılansa da dezenflasyon, teknik anlamda enflasyon oranındaki azalma hızını ifade eder. Yani fiyatlar hâlâ artıyordur ama artık eskisi kadar hızlı artmıyordur. Örneğin yıllık enflasyon %60’tan %45’e düşmüşse, bu bir dezenflasyon sürecidir. Enflasyon sıfırlanmamıştır, sadece yavaşlamıştır.
İktisat Nedir? Temel Kavramları, Dalları ve Önemi Nelerdir?
İktisat, insanların sınırlı kaynaklarla sınırsız ihtiyaçlarını nasıl karşıladığını inceleyen sosyal bilim dalıdır. Başka bir ifadeyle, iktisat, bireylerin, işletmelerin ve devletlerin ekonomik kararlarını, bu kararların sonuçlarını ve birbirleriyle olan ilişkilerini analiz eder. Temel amacı, mevcut kaynakların en verimli biçimde nasıl kullanılacağını araştırmak ve üretim, tüketim, dağıtım süreçlerini anlamaktır.
Korelasyon Ne Demek? Anlamı, Türleri ve Hayattaki Örnekleri
Korelasyon, iki değişken arasında bir ilişki olup olmadığını ve bu ilişkinin yönünü ve derecesini ifade eden kavramdır. Genellikle istatistik ve veri analizi bağlamında karşımıza çıkar. Ancak korelasyon, sadece akademik ya da teknik bir terim değil, aynı zamanda günlük hayatta sıkça karşılaştığımız ilişkileri anlamamıza da yardımcı olur.
Provizyon Nedir? Banka ve Diğer Sektörlerde Ne İşe Yarar?
Provizyon, kelime anlamı olarak “ön onay”, “geçici onay” ya da “hazırlık” anlamlarına gelir. Günümüzde en çok sağlık sektörü, bankacılık sistemi ve sigortacılık alanlarında karşımıza çıkar. Bir işlem ya da hizmetin gerçekten yapılabilir olup olmadığını kontrol etmek, geçici bir onay sürecine tabi tutmak anlamına gelir.