Provizyon, kelime anlamı olarak “ön onay”, “geçici onay” ya da “hazırlık” anlamlarına gelir. Günümüzde en çok sağlık sektörü, bankacılık sistemi ve sigortacılık alanlarında karşımıza çıkar. Bir işlem ya da hizmetin gerçekten yapılabilir olup olmadığını kontrol etmek, geçici bir onay sürecine tabi tutmak anlamına gelir.
Basitçe anlatmak gerekirse; bir işlem yapmadan önce, bu işlemin gerçekleşip gerçekleşemeyeceğine dair sistemden alınan ilk bilgiye provizyon denir. Bu işlem onaylanırsa işlem tamamlanabilir. Onay verilmezse işlem askıya alınır ya da iptal edilir. Provizyon, hem güvenlik hem de doğrulama açısından önemlidir.
Provizyon en çok şu alanlarda karşımıza çıkar:
Tüm bu alanlarda temel amaç, işlemin gerçekten yapılabilir olduğunu teyit etmek ve sistemin kötüye kullanılmasını engellemektir.
Günlük hayatımızda en çok karşılaştığımız provizyon işlemi banka kartı ya da kredi kartı ile yapılan alışverişlerde karşımıza çıkar. Bir kartla ödeme yapıldığında, banka ilk olarak bu harcama için geçici bir onay verir. Bu süreçte kartta yeterli bakiye ya da limit olup olmadığı kontrol edilir ve ilgili tutar provizyona alınır.
Provizyona alınan tutar, henüz kesinleşmemiştir. Genellikle birkaç gün içinde bankadan gelen onayla birlikte bu tutar hesabınızdan kesin olarak düşülür. Bu bekleme süresi genellikle 24 ila 72 saat arasında değişir.
Eğer bir işlem iptal edilirse veya yanlışlıkla yapılmışsa provizyondaki tutar serbest bırakılır ve hesaba geri döner. Bu işlem de birkaç gün sürebilir.
Provizyon sistemi özellikle dolandırıcılık, yanlış işlem, limit aşımı gibi durumların önüne geçmek için geliştirilmiştir. Bu sistem sayesinde bir işlem hemen kesinleşmeden önce, birkaç filtreye takılır. Bu filtreler şu kontrolleri içerir:
Bu kontroller, işlem güvenliğini artırır. Hem müşteriyi hem de satıcıyı korur. Provizyon olmasa, her işlem anında hesaptan düşerdi ve geri almak çok daha zor olurdu.
İnternetten yapılan alışverişlerde ödeme ekranında girilen kart bilgileri sonrasında banka sistemine bir provizyon isteği gönderilir. Bu istek kabul edilirse ödeme tamamlanır. Ancak bazen işlem başarılı gibi görünse de banka bu provizyonu reddedebilir.
Provizyon reddi genellikle şunlardan kaynaklanır:
Bu gibi durumlarda alışveriş tamamlanmaz. Kullanıcıdan yeniden işlem yapması istenir. Bu da kart güvenliğinin korunmasına yardımcı olur.
Sağlık sektöründe provizyon, bir hastanın SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) tarafından karşılanacak bir tedavi ya da muayene hizmetini kullanmadan önce sistem üzerinden yapılan kontrol işlemidir. Bu işlem sayesinde, ilgili hastane ya da klinik, SGK'nın o hizmeti karşılayıp karşılamadığını öğrenmiş olur.
Hasta hastaneye gittiğinde kimliğini verdiğinde, sağlık kuruluşu MEDULA sistemine bağlanarak hizmetin SGK tarafından karşılanıp karşılanmadığını sorar. Sistem onay verirse, bu işlem “provizyon alınmıştır” şeklinde kaydedilir. Yani SGK tedavi ücretini ödemeyi kabul etmiştir.
Eğer sistem provizyon vermezse, hasta tedavi masrafını kendisi karşılamak zorunda kalabilir. Bu nedenle provizyon almak hem sağlık kuruluşu hem hasta açısından önemlidir.
Sağlık sisteminde provizyon alınamaması, hizmetin karşılanmadığı anlamına gelebilir. Bunun sebepleri şunlar olabilir:
Bu durumda hastane ücretli hizmet sunar ya da provizyon almaya çalışmaya devam eder.
Sigorta sistemlerinde provizyon, bir poliçenin belirli bir hizmeti karşılayıp karşılamadığını anlamak için kullanılır. Örneğin tamamlayıcı sağlık sigortası olan bir kişi hastaneye gittiğinde, sigorta şirketiyle anlaşmalı hastane poliçeye göre sisteme provizyon talebi gönderir. Eğer poliçe o hizmeti kapsıyorsa, provizyon alınır ve hasta ücret ödemez.
Eğer poliçe kapsam dışındaysa, sigorta şirketi provizyonu reddeder. Hasta hizmeti kendi ödemek zorunda kalır. Bu nedenle özel sağlık sigortalarında da provizyon süreci hem anlaşmaların takibi hem de maliyet kontrolü açısından kritik öneme sahiptir.
Birçok otel ve araç kiralama firması, hizmet öncesinde karttan belirli bir tutarı provizyona alır. Bu, olası hasar, iptal, ek masraf gibi durumlar için güvence olarak kullanılır. Bu provizyon genellikle işlem tamamlandığında ya da hizmet sona erdiğinde serbest bırakılır.
Örneğin bir otel girişte 1000 TL’yi provizyona alabilir. Konaklama süresince ekstra harcama olursa bu tutar kullanılır. Hiçbir harcama yapılmazsa provizyon iptal edilir ve para tekrar hesaba yansır. Bu durum da genellikle birkaç gün sürebilir.
Provizyona alınan tutarlar genellikle 1 ila 3 iş günü içinde kesinleşir ya da iptal edilir. Ancak bu süre, bankadan bankaya ve işlem türüne göre değişebilir. Yurtdışı işlemlerde ya da hafta sonlarına denk gelen işlemlerde süre uzayabilir.
Provizyon süresi boyunca ilgili tutar kart limitinden düşülmüş gibi görünse de aslında hesaptan tamamen çekilmemiştir. Kesinleştiğinde, harcama işlem geçmişine yansır.
Bir provizyon işlemi reddedildiğinde işlem iptal edilir. Bu durum hem kullanıcıyı hem de hizmet sağlayıcısını bilgilendiren bir uyarı mesajıyla ortaya çıkar. Reddedilme sebebi neyse, genellikle kart sahibi bankasından öğrenebilir.
Kart reddi nedeniyle mağduriyet yaşanmaması için işlem öncesi limit kontrolü yapmak, kartın aktifliğini doğrulamak ve güvenlik ayarlarını kontrol etmek faydalı olur. Özellikle yurtdışı alışverişlerde bankanın işlem kısıtlamaları provizyonu etkileyebilir.
Provizyon sisteminin pek çok avantajı vardır. En önemlisi, her iki taraf için de güvenlik sağlar. Alıcı, hesabından kontrolsüz para çıkışı olmadığını bilir. Satıcı ya da hizmet sağlayıcı da alıcının ödeme gücünü önceden teyit etmiş olur.
Ayrıca hatalı işlemlerin önüne geçilir. Örneğin iki kere ödeme yapılması ya da yanlış karta işlem yapılması gibi durumlar, provizyon sürecinde fark edilir ve düzeltilebilir.
Bu sistem aynı zamanda işlem kayıtlarını tutmak açısından da avantajlıdır. Bankalar ve kurumlar, hangi işlemin ne zaman yapıldığını, hangi tutarın provizyona alındığını ve ne zaman kesinleştiğini açıkça görebilir.
Provizyon, dijital işlemlerin güvenli ve doğru biçimde yürütülmesini sağlayan geçici onay sistemidir. Bankacılıktan sağlığa, sigortacılıktan online alışverişe kadar pek çok alanda kullanılır. Bir işlem yapılmadan önce uygunluk kontrolü yapılır, limit ve güvenlik açısından işlem sorgulanır. Bu hem işlemin doğruluğunu sağlar hem de kullanıcıyı korur.
Günümüzün dijitalleşen dünyasında provizyon, görünmeyen ama temel bir güvenlik katmanıdır. Özellikle finansal işlemlerde, sağlık hizmetlerinde ve sigortalı hizmetlerde büyük önem taşır. Bu yüzden provizyonun ne olduğunu bilmek, doğru yorumlamak ve karşılaştığımızda nasıl hareket edeceğimizi bilmek artık her kullanıcı için önemli bir beceri haline gelmiştir.
Provisions - Simply Explained - Munich Business School Munich Business School
ECB Banking Supervision - What are provisions and non-performing loan (NPL) coverage?
İlgili diğer içerikler
Devalüasyon Nedir? Türkiye'deki Örnekleri, Ekonomik Etkileri
Devalüasyon, bir ülkenin para biriminin yabancı para birimlerine karşı değerinin, devlet ya da merkez bankası kararıyla resmî olarak düşürülmesidir. Bu uygulama genellikle sabit kur rejimi uygulayan ülkelerde görülür. Yani devalüasyon, bir ülkenin parasının satın alma gücünün özellikle dış dünyaya karşı azaltılması anlamına gelir.
Dezenflasyon Nedir? Dezenflasyonist Politikalar ve Ekonomi
Ekonomi dilinde sıkça duyulan ama çoğu zaman yanlış anlaşılan kavramlardan biri dezenflasyondur. İlk bakışta enflasyonun tamamen ortadan kaldırılması gibi algılansa da dezenflasyon, teknik anlamda enflasyon oranındaki azalma hızını ifade eder. Yani fiyatlar hâlâ artıyordur ama artık eskisi kadar hızlı artmıyordur. Örneğin yıllık enflasyon %60’tan %45’e düşmüşse, bu bir dezenflasyon sürecidir. Enflasyon sıfırlanmamıştır, sadece yavaşlamıştır.
İktisat Nedir? Temel Kavramları, Dalları ve Önemi Nelerdir?
İktisat, insanların sınırlı kaynaklarla sınırsız ihtiyaçlarını nasıl karşıladığını inceleyen sosyal bilim dalıdır. Başka bir ifadeyle, iktisat, bireylerin, işletmelerin ve devletlerin ekonomik kararlarını, bu kararların sonuçlarını ve birbirleriyle olan ilişkilerini analiz eder. Temel amacı, mevcut kaynakların en verimli biçimde nasıl kullanılacağını araştırmak ve üretim, tüketim, dağıtım süreçlerini anlamaktır.
Korelasyon Ne Demek? Anlamı, Türleri ve Hayattaki Örnekleri
Korelasyon, iki değişken arasında bir ilişki olup olmadığını ve bu ilişkinin yönünü ve derecesini ifade eden kavramdır. Genellikle istatistik ve veri analizi bağlamında karşımıza çıkar. Ancak korelasyon, sadece akademik ya da teknik bir terim değil, aynı zamanda günlük hayatta sıkça karşılaştığımız ilişkileri anlamamıza da yardımcı olur.
Resesyon Nedir? Ekonomik Etkileri, Nedenleri ve Sonuçları
Resesyon, bir ekonomide üretim, tüketim, yatırım ve istihdam gibi temel göstergelerde geniş kapsamlı ve süreklilik gösteren bir daralma yaşanması durumudur. Teknik olarak, üst üste iki çeyrek dönem boyunca GSYH'nin küçülmesi resesyon olarak tanımlanır. Ancak bu tanımın ötesinde resesyon, insanların günlük hayatını doğrudan etkileyen ekonomik bir çöküş sürecidir.
Stagflasyon Nedir? Enflasyon ve Durgunluk Aynı Anda Nasıl Yaşanır?
Stagflasyon, ekonomide aynı anda hem yüksek enflasyonun hem de ekonomik durgunluğun yaşandığı bir durumu tanımlar. Kelime, İngilizce’deki “stagnation” (durgunluk) ve “inflation” (enflasyon) kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Yani ekonomi bir yandan duraklarken, diğer yandan fiyatlar hızla artar.
Stopaj Nedir? Kimler Öder, Nasıl Hesaplanır?
Stopaj, kelime olarak kulağa yabancı gelse de, Türkiye’de maaş alan, kira ödeyen ya da serbest meslek hizmeti veren hemen herkesin hayatında olan bir vergi türüdür. Kısaca söylemek gerekirse, bir gelirin ödemesi yapılmadan önce vergisinin kaynaktan kesilmesi işlemine stopaj denir.
Popüler içerikler
AKTS Nedir? Kredi Sistemi, Hesaplama ve Önemi
AKTS, yani Avrupa Kredi Transfer ve Biriktirme Sistemi (European Credit Transfer and Accumulation System), Avrupa ülkelerindeki yükseköğretim kurumlarında öğrenci hareketliliğini kolaylaştırmak ve akademik programlar arasında şeffaflık sağlamak amacıyla geliştirilmiş bir kredi sistemidir. Avrupa Birliği'nin Bologna Süreci kapsamında oluşturulan bu sistem, öğrencilerin aldıkları derslerin yükünü ve bu yükün karşılaştırılabilirliğini belirlemek için kullanılır. AKTS, sadece kredi aktarımı için değil; aynı zamanda öğrencinin öğrenme sürecini planlaması, izlemesi ve değerlendirmesi için de önemli bir araçtır.
Brüt Ne Demek? Maaş, Kâr, Metrekare ve Kullanım Alanları
Brüt kelimesi, Türkçeye Fransızca “brut” kelimesinden geçmiş olup, saf olmayan, içerisinden herhangi bir kesinti veya indirim yapılmamış olan anlamına gelir. Ekonomi, muhasebe, iş hukuku, maaş sistemi, inşaat sektörü ve gıda üretimi gibi pek çok alanda kullanılan bu kavram, net ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilir. Brüt değer, herhangi bir vergi, masraf veya kesinti düşülmeden önceki toplam miktarı ifade eder. Net ise bu kesintilerden arındırılmış gerçek değeri verir.
BSMV Nedir? Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Ne Demek?
BSMV, “Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi” ifadesinin kısaltmasıdır. Türkiye'de 6802 sayılı Gider Vergileri Kanunu çerçevesinde düzenlenen bu vergi türü, adından da anlaşılacağı gibi özellikle bankacılık ve sigortacılık işlemleri üzerinden alınan dolaylı bir vergi türüdür. 1956 yılından beri uygulamada olan BSMV, kamu finansmanının sağlanması açısından önemli bir gelir kalemi olarak kabul edilir. Uygulama alanı geniştir ve hem bireyleri hem kurumları ilgilendiren birçok işlemi kapsar. Faiz gelirleri, sigorta primleri, komisyonlar, kredi işlemleri ve daha fazlası bu vergiye tabidir.
Emtia Nedir? Türleri, Piyasaları ve Yatırım Yöntemleri
Emtia, ticarette alınıp satılabilen, genellikle fiziksel bir varlığa sahip olan ve piyasada belirli bir değeri bulunan mallara verilen genel isimdir. Tarım ürünlerinden enerji kaynaklarına, metallerden sanayi hammaddelerine kadar geniş bir yelpazeye yayılan emtialar, hem tüketim hem de yatırım aracı olarak işlev görür. Emtialar finansal piyasalarda spot, vadeli ve opsiyon işlemlerine konu olabilir. Ekonomik göstergelerin önemli bir parçası olan emtia piyasaları, arz-talep dengesi, jeopolitik gelişmeler, mevsimsel döngüler ve küresel krizlerden doğrudan etkilenir.
Fon Nedir? Fon Türleri, Yatırım Mantığı ve Avantajları
Fon, finansal anlamda belirli bir amaca yönelik olarak toplanan ve yönetilen parasal kaynaklara verilen isimdir. Fonlar, yatırım, tasarruf, sosyal güvence, destekleme, kalkınma gibi farklı amaçlarla oluşturulabilir. Fon sistemi, bireylerin ya da kurumların toplu birikimlerini organize ederek hem gelir üretmek hem de belirli ekonomik veya sosyal hedeflere ulaşmak için kullanılır. Fonlar hem kamu kurumları hem de özel sektör tarafından oluşturulabilir ve farklı yasal yapılara göre düzenlenir.